دستگاه خودپرداز یا همان ATM (Automated Teller Machine)، که به طور خلاصه به آن ATM هم اشاره می شود، توسط مشتریان بانک ها یا بانک های عضو در شبکه شتاب به منظور انجام تراکنش های مالی استفاده می شود. این دستگاه ها به کاربران اجازه می دهند با وارد کردن کارت بانکی خود و وارد کردن گذرواژه، اقدام به انجام معاملات مالی و دریافت خدمات بانکی نمایند.
با استفاده از ATM، نیاز به انتظار در صف های طولانی در بانک برای انجام تراکنش های مالی برطرف می شود. دستگاه های خودپرداز در مکان های مختلف از جمله فروشگاه ها، معابر عمومی، هتل ها و سایر مکان ها نیز قرار دارند. این دستگاه ها ممکن است در ظاهر متفاوتی طراحی شده باشند و از آنها در مکان های مختلف استفاده شود. برای درک بهتر تفاوت ها و دلایل استفاده از دستگاه های مختلف در مکان های متفاوت، مقاله زیر را مطالعه فرمایید تا با انواع دستگاه خودپرداز آشنا شوید.
انواع دستگاه خودپرداز
دستگاه خودپرداز، انواع مختلفی دارد که تفاوت های آنها عمدتا در ظاهر و نحوه عملکردشان مشهود است. همچنین، کیفیت، سرعت، هزینه، و خدمات پشتیبانی نیز از جمله عواملی هستند که در رقابت میان دستگاه های خودپرداز مد نظر قرار می گیرد. به همین دلیل، ممکن است در بانک ها و مکان های مختلف، دستگاه های متفاوت حتی از برند های مختلف را مشاهده کنید.
از نظر ظاهری، خودپردازها به دو دسته دستگاه های دیواری و سالنی تقسیم می شوند. دستگاه های خودپرداز دیواری در دیوارهای ساختمان ها یا مکان های عمومی نصب می شوند و عمدتا قسمت های اصلی آنها درون محفظه مخصوصی قرار دارد که توسط شیشه یا دریچه ای پوشانده می شود. این دستگاه ها از نمایشگر، صفحه کلید، دریچه های ورود و خروج کارت، و اسکنر اسکناس تشکیل شده اند.
از طرف دیگر، دستگاه های خودپرداز سالنی در داخل ساختمان ها و اماکن داخلی مانند فروشگاه ها، هتل ها، و مراکز تفریحی قرار می گیرند. این دستگاه ها به دلیل سبکی و قابلیت حمل و نقل آسان تر به جایگاه برخوردار هستند و به راحتی در مکان های مختلف نصب می شوند.
در ضمن، دستگاه های خودپرداز دیگری نیز وجود دارند که در سیستم بانکی به کار می روند. برای کسانی که به تراکنش های بانکی علاقه دارند، تفاوت این دستگاه ها با سایر دستگاه ها بسیار جالب است.
دستگاه خودپرداز دیواری
دستگاه خودپرداز دیواری، نوعی عابر بانک است که در یک دریچه یا نیشکری که در دیوار ایجاد شده با دقت نصب می شود. این دستگاه در داخل دیوار قرار دارد و توسط شیشه یا دریچه ای کاور شده است، بنابراین قسمت های اصلی دستگاه و تجهیزات پشتی آن از دید معمولی مخفی می مانند. شما تنها قسمت جلویی دستگاه را مشاهده می کنید که شامل صفحه کلید، صفحه نمایش، دریچه های ورود و خروج کارت، و اسکنر اسکناس است.
درب گاوصندوق این دستگاه از پشت دیوار قابل دسترسی برای صاحب دستگاه است و او می تواند پول را از پشت دستگاه قرار دهد و برداشت کند. دستگاه های خودپرداز دیواری به علت ظاهری جذاب و زیبایی که در محیط شهری ایجاد می کنند، مورد توجه قرار می گیرند. با این حال، نصب و نگهداری آنها به دلیل هزینه های بالایی که هنگام کندن دیوار، ایجاد محفظه داخل دیوار، و پشتیبانی در صورت خرابی دستگاه دارند، به صرفه نمی باشد.
دستگاه خودپرداز سالنی
دستگاه خودپرداز سالنی یکی از نوع های معمول دستگاه های خودپرداز است که عمدتا در داخل ساختمان ها و فضاهای مسقف نصب می شود. این نوع دستگاه خودپرداز بیشتر در فروشگاه های بزرگ، هتل ها، مراکز تفریحی و مکان های عمومی مورد استفاده قرار می گیرد. دستگاه های خودپرداز سالنی به دلیل سبکی و قابلیت حمل و نقل آسان تر و عدم نیاز به مکان خاصی برای نصب، بسیار محبوب هستند.
این دستگاه ها معمولا در مکان های با تردد بالا نصب می شوند و به صورت ۲۴ ساعته در دسترس عموم قرار دارند. همچنین، دستگاه های خودپرداز سالنی دارای هزینه های گارانتی و پشتیبانی کمتری می باشند اما به دلیل مقاومت و به صرفه بودن هزینه نصب و استفاده، بسیاری از مکان های عمومی از آنها استفاده می کنند.
دستگاه خودپرداز غیرنقدی یا کشلس
یکی از انواع دستگاه های خودپرداز که ممکن است با آن آشنایی کمتری داشته باشید، دستگاه های خودپرداز غیرنقدی یا همان کشلس (Cashless ATM) می باشند. این دستگاه ها به عنوان یک سیستم بانکی تعریف می شوند و تمامی عملیات بانکی را با استثنا دریافت وجه نقد انجام می دهند.
با استفاده از دستگاه های کشلس، شما می توانید عملیاتی مانند انتقال وجه به دیگر حساب ها، بررسی موجودی حساب، پرداخت قبض ها، شارژ تلفن همراه و سایر امور بانکی را انجام دهید. یکی از مزایای استفاده از دستگاه های کشلس نسبت به دستگاه های خودپرداز نقدی، کاهش استهلاک دستگاه ها می باشد.
همچنین، اغلب افراد از دستگاه های خودپرداز تنها برای دریافت وجه نقد استفاده نمی کنند، بنابراین نیازی به قرار گرفتن در صف های بلند در دستگاه های خودپرداز نقدی نخواهند داشت و می توانند به راحتی از خدمات غیرنقدی این دستگاه ها استفاده کنند.
دستگاه خودپرداز کشلس دارای خدمات متنوعی از جمله انتقال وجه داخلی و شتابی، پرداخت قبوض، عملیات حساب، تغییر رمز، دریافت رمز دوم، انتقال وجه به انواع حساب ها، دریافت شارژ سیم کارت ها، پرداخت و بازپرداخت تسهیلات و مسدود سازی کارت دریافت شماره شبا و خدمات بانکی دیگر می باشد. این دستگاه ها در حال حاضر توسط سه بانک کشور استفاده می شوند.
دستگاه خودپرداز VTM
دستگاه خودپرداز VTM (Virtual Teller Machine) یک فراهم آورنده خدمات مالی است که حدود ۵ الی ۶ سال است که به بازار مالی جهانی و همچنین سیستم بانکی ایران وارد شده است. این دستگاه تمام مزایا و خدمات مالی را فراهم می کند و امکان برقراری گفتگوهای آنلاین و زنده با کارمندان بانک توسط مشتریان یا کاربران این دستگاه فراهم می آورد. دستگاه خودپرداز VTM در حال حاضر توسط بانک های معتبری همچون بانک شهر، بانک ملی، بانک صادرات و بانک پاسارگاد نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
بسیاری از تخصصی ها این دستگاه ها را به عنوان جایگزینی برای شعب بانکی معرفی می کنند. زیرا در مقایسه با دستگاه های خودپرداز، در صورتی که دستگاه به درستی کار نکند یا نتواند درخواست مشتری را به صورت آنلاین پاسخ دهد، مشتریان می توانند به شعبه بانک مراجعه کنند و در صف های طولانی انتظار ندهند.
از مزایای اصلی این دستگاه ها می توان به تعامل مستقیم با کارمندان بانک اشاره کرد. این تعامل به صورت آنلاین و زنده صورت می گیرد و این امکان را به مشتریان می دهد تا خدمات گسترده تری را از این دستگاه دریافت کنند. همچنین، هزینه های عملیاتی در مقایسه با شعب بانک کمتر و مقرون به صرفه تر خواهد بود.
این دستگاه ها علاوه بر صفحه کلید و صفحه نمایش استاندارد موجود در دستگاه های خودپرداز، دارای امکاناتی نظیر اسکنر برای اسکن کردن فرم های شناسایی و یک گوشی تلفن برای برقراری ارتباط با کارمندان بانک هستند.
دستگاه خودپرداز ITM (Interactive Teller Machine)
دستگاه خودپرداز ITM را می توان به عنوان یکی از دستگاه های خودپرداز پیشرفته و نوآورانه در دنیای مالی و بانکی معرفی کرد. این دستگاه در سال ۲۰۱۸ وارد صنعت مالی و بانکی جهانی شد و اکنون به عنوان یک جزء اصلی از خدمات بانکی مورد استفاده قرار می گیرد.
با استفاده از دستگاه ITM، مشتریان می توانند به شبه شعبه های بانک دسترسی داشته باشند و انواع خدمات مالی را دریافت کنند. این دستگاه ها به معنای واقعی به شبه شعبه های بانک متصل هستند و می توانند در تمامی مکان ها نصب شوند. به علاوه، دستگاه خودپرداز ITM تمامی خدماتی را که دستگاه های خودپرداز ارائه می دهند، فراهم می کند و همچنین امکان اتصال به باجه های ویدئویی از راه دور را نیز دارا می باشد.
با استفاده از ارتباط مجازی، مشتریان می توانند به صورت آنلاین با کارمندان بانک ارتباط برقرار کرده و انواع خدمات بانکی را دریافت کنند، بدون اینکه نیاز به حضور فیزیکی در شعبه بانک داشته باشند. این امکان به مشتریان اجازه می دهد که کارهای مالی خود را با سهولت و سرعت بیشتری انجام دهند.
دستگاه های ITM ساعت های کاری کارمندان اداری را افزایش می دهند و حتی در مناطق دورافتاده و بدون دسترسی، عملکرد خوبی دارند. این دستگاه ها توانسته اند با ترکیب بین فعالیت های بانکی و شعبه ها، انعطاف و محبوبیت زیادی پیدا کنند. همچنین، به علت سادگی کاربری و برنامه نویسی مناسب، تمامی مشتریان می توانند از این دستگاه ها بهره ببرند و به سرعت به نیازهای مالی خود پاسخ دهند.
در کنار این مزایا، استفاده از دستگاه های ITM باعث کاهش هزینه های عملیاتی در شعب بانک می شود و به افزایش بهره وری و کاهش نیاز به کارمندان در شعبه ها منجر می شود. در حال حاضر، دستگاه های ITM توسط بانک اینترنتی بانک و بانک شهر به عنوان یکی از ابزارهای کلان برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان استفاده می شوند و باعث رضایت بالای شهروندان گشته اند.
دستگاه خودپرداز ATM (Automated Teller Machine)
استفاده از دستگاه های خودپرداز ATM، به جای مراجعه حضوری به شعب بانک، توانسته است علاوه بر صرفه جویی در زمان افراد، امکان ارائه خدمات راحت و پرکاربرد توسط شعب بانک را فراهم کند. این موضوع به تدریج منجر به کاهش تعداد کارمندان بانک شده و نیاز به تعداد زیادی شعب بانک در سراسر کشور را کاهش داده است.
دستگاه خودپرداز ATM، همچنین به نام های دستگاه عابربانک، خودپرداز و آنی بانک نیز شناخته می شود و از تمامی امکاناتی از جمله برداشت وجه نقد، مشاهده موجودی حساب، پرداخت قبض، و ارائه خدمات ۲۴ ساعته با سطح بالایی از امنیت برخوردار است. این دستگاه امکان استفاده راحت توسط مشتریان بانک را فراهم کرده و خدمات بدون خطای انسانی ارائه می دهد. همچنین، از طریق استفاده از شبکه ملی بانکی، در تمامی شهرها و مناطق کشور قابل دسترسی است.
دستگاه های خودپرداز آنلاین و آفلاین
دستگاه های خودپرداز را می توان به دو دسته دستگاه های آنلاین و آفلاین تقسیم کرد. در ابتدا، دستگاه های خودپرداز آفلاین به کار می آمدند. این دستگاه ها به شبکه بانکی متصل نیستند و کاربران می توانند در هر زمان از آنها استفاده کنند. با این حال، همچنان این دستگاه ها در شعب بانک ها و دیگر مکان ها مورد استفاده قرار می گیرند.
دستگاه های خودپرداز آنلاین از دسته دستگاه های ATM می باشند که به طور مستقیم به شبکه بانکی متصل هستند. این دستگاه ها تمامی عملیات بانکی را کاملا پیگیری و کنترل می کنند. در تمام مراحل انجام عملیات بانکی، اطلاعات به پایگاه داده و شبکه بانکی ارسال می شوند.
